‌بافت شناسی نظری > بافت پوششی> نمای میکروسکوپی بافت پوششی

کلیه نمایشگاه مناسبی برای دیدن انواع بافت پوششی است. دیوارۀ خارجی گلومرول از بافت سنگفرشی ساده تشکیل شده است. مویرگ‌های داخل کلافه مویرگی نیز ازآندوتلیوم پوشیده شده که از نوع بافت سنگفرشی ساده است. نمای دیگری از بافت اندوتلیوم را می‌توان در عروق بزرگ کلیه دید. توبول‌های کورتکس و مدولای کلیه از بافت پوششی مکعبی ساده پوشیده شده است. سطح لگنچه نیز از اوروتلیوم که از نوع بافت پوششی متغیر هستند تشکیل شده است. برای مشاهدۀ نمای میکروسکوپی بافت پوششی سنگفرشی مطبق به عکس‌های مربوط به لثه مراجعه کنید.

شکل ۱) دیواره خارجی گلومرول از بافت سنگفرشی ساده تشکیل شده است. هسته‌های نازک، متعلق به سلول‌های تخت و پهنی هستند که این دیواره را تشکیل داده‌اند. خود کلافه مویرگی داخل گلومرول نیز از مویرگ‌هایی تشکیل شده با دیواره‌هایی پوشیده از بافت سنگفرشی ساده، اما دیدن هسته این سلول‌ها به ندرت ممکن می‌شود.

در داخل گلومرول، هر جا گلبول قرمزی می‌بینید، به وسیله مویرگی احاطه شده، دایره‌های سفیدی نیز دیده می‌شود که نشان دهندۀ یک حلقه از مویرگی است که عمود بر سطح عکس در جریان بوده و بالا و پایین آن توسط تیغ میکروتوم بریده شده و اینک بدون آن که در آن گلبولی باشد دیده می‌شود. خط نازک صورتی رنگی که این دایره سفید را احاطه کرده؛ تشکیل شده است از دو غشاء سلول پوششی، سیتوپلاسم سلول پوششی و صفحۀ پایۀ زیر سلول پوششی.

خارج از گلومرول، لوله‌های خمیده دور و نزدیک پوشیده از بافت مکعبی ساده هستند. سلول‌های پوششی لوله‌های نزدیک، دارای پرزک‌های بلندی هستند که موجب می‌شوند که دیواره این لوله‌ها ضخیم‌تر از لوله‌های پیچیده دور دیده شوند.

کلیه موش آزمایشگاهی سفید بزرگ (رات). بزرگنمایی اصلی ۴۰۰ برابر. ضخامت مقطع ۶ میکرون. رنگامیزی هما.ئو. تهیه شده در کارگاه فرزاد ۱۳۹۳

شکل ۲) هسته سلول‌های پوششی همیشه مانند حالت معیار، تخت و نازک دیده نمی‌شوند. در شریان بزرگی که در ناف کلیه قرار دارد، هسته سلولهای پوششی به شکل گرد به نحوی قرار گرفته اند که گویا از دیواره رگ جدا هستند. این منظره برخی را به اشتباه می‌اندازد و موجب تشخیص‌های نابجا می‌شود. توجیه این پدیده چنین است که چون شریان، لوله‌ای ارتجاعی است، هنگامی که تحت فشار خون نباشد، قطر آن کاهش میابد و اندوتلیومِ داخل آن نیز بالتبع، جمع می‌شود. به این ترتیب سلول‌های پهن و تخت اندوتلیوم، جمع می‌شوند و هستۀ آنها نیز جمع شده، به شکل کروی در می‌ایند. اما هنگامی که همین شریان تحت اثر فشار خون متّسع می‌شود، اندوتلیوم آن کشیده شده و سلول‌های پوششی آن پهن و تخت می‌گردند. درجۀ جمع شدنِ این شریان را می‌توان از چین خوردگی‌های فراوانی که در غشاء ارتجاعی داخلی به وجود آمده؛ حدس زد.

شریان در کلیۀ موش آزمایشگاهی سفید بزرگ (رات). بزرگنمایی اصلی ۴۰۰ برابر. ضخامت مقطع ۶ میکرون. رنگامیزی هما.ئو. تهیه شده در کارگاه فرزاد ۱۳۹۳

شکل ۳) لگنچه کلیه را بافت پوششی متغیر پوشانیده است. در تصویر سمت چپ، این بافت هنگامی که تحت کشش است و در سمت راست، همین بافت هنگامی که تحت کشش نیست دیده میشود. در سمت راست، روی غشاء پایه، چندین ردیف سلول دیده می‌شود که روی هم قرار گرفته‌اند. در سمت چپ کشیده شدن غشاء پایه، موجب شده که تعداد این طبقات کمتر به نظر برسند. در این که همه سلولهای همه این طبقات به غشاء پایه اتصال دارند یا نه همچنان میان دانشوران مورد بحث است.

لگنچه کلیۀ موش آزمایشگاهی سفید بزرگ (رات). بزرگنمایی اصلی ۴۰۰ برابر. ضخامت مقطع ۶ میکرون. رنگامیزی هما.ئو. تهیه شده در کارگاه فرزاد ۱۳۹۳

شکل ۴) کیسه‌های هوایی و مویرگ‌های بافت ریوی از بافت سنگفرشی ساده پوشیده شده‌اند. در مجاری ریوی، بافت پوششی استوانه‌ای شبه مطبق مژکدار را می‌توان دید. در سمت راست یک مجرای تنفسی با این نوع بافت پوششی پوشیده شده است. چنانکه دیده می‌شود، روی غشاء پایه، دست کم دو ردیف هسته دیده می‌شود که روی هم قرار گرفته‌اند. اما این هسته‌ها متعلق به سلول‌هایی هستند که قاعدۀ همۀ آنها به صفحۀ پایه اتصال دارند. به این ترتیب این بافت به واقع “ساده” است یعنی فقط از یک ردیف سلول تشکیل شده اما به نظر می‌رسد که از دو طبقه سلول تشکیل شده. به همین دلیل آن را شبه مطبق یا مطبق کاذب نام نهاده‌اند.

سلول‌های پوششی این مجرای تنفسی، در سطح بیرونی مژک هم دارند. هرچه از نای به سمت آلوئولها حرکت کنیم تعداد سلولهای مژکدار کمتر میشود و همچنین از ارتفاع سلولهای اپیتلیوم کاسته میشود. تصویر بالا مربوط به یک برونشیول است که نسبتا از نای دور است. در تصویر بالا، در دو منطقه که دو سلول مژکدار به طور واضح نمایان است، با پیکان مشخص شده است.

ریه موش آزمایشگاهی سفید کوچک (ماوس، یا موش سوری). بزرگنمایی اصلی ۴۰۰ برابر. ضخامت مقطع ۶ میکرون. رنگامیزی هما.ئو. تهیه شده در کارگاه فرزاد ۱۳۹۳