تیغۀ میکروسکوپی کلیه جونده – مناسب برای درس “بافت پوششی” و درس “کلیه”
این تیغه حاوی کپسول، کورتکس، همۀ لایه های مدولا، پاپیلا، لگنچه و ساختارهایی از ناف کلیه (سرتیر سبز در تصویر بالا) است. در سمت راست تیغه (سرتیر سیاه)، برش دچار آرتفکت تاخوردگی است.
این تیغه توسط سودابه هوشیاری تهیه شده است و توضیحات از احمد محبی آشتیانی است.
کلیه جونده – رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین – بزرگنمایی عدسی شیئی: ۴ برابر – این میدان میکروسکوپی حاوی کورتکس به همراه کپسول (پیکان سیاه) و جسمک مالپیگی (پیکان آبی) و لابیرنت (cortical labyrinth) میانِ جسمکها (پیکان قرمز) است که حاوی لوله های پیچیدۀ نزدیک و دور است. پیدا کردن جسمک مالپیگی و گلومرول در نمونۀ کلیه بسیار آسان است. گلومرول، کلافی است که به وسیلۀ یک هالۀ سفید رنگ احاطه شده است. این هاله در حالت طبیعی و زنده در حیوان به این اندازه عریض نیست. عریض بودن این هاله نتیجۀ جمع شدگیِ گلومرول طیِ روند تهیه بافت است.
کلیه جونده – رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین – بزرگنمایی عدسی شیئی: ۴۰ برابر – در تصویر بالا دو جسمک مالپیگی دیده میشود. اجزاءِ جسمکی که در وسط قرار دارد نشانگذاری شده است. در سمت چپ قطب ادراری (urinary pole) قرار دارد (پیکان زرد) و ورودی فضای ادراری (urinary space) به یک لولۀ پیچیدۀ نزدیک مشهود است. در سمت راست، قطب عروقی (vascular pole) و قسمتی از دستگاه جنب گلومرولی ( juxtaglomerular apparatus) (پیکان سیاه) نشان داده شده که خال فشرده (macula densa) و لولۀ پیچیدۀ دور مربوط به آن (پیکان آبی) نیز در مجاورت آن دیده میشود. فضای ادراری در حالت طبیعی و در حیوان زنده به این اندازه عریض نیست. جمع شدگیِ گلومرول در اثر روند تهیه بافت موجب شده که این فضا در نمونه میکروسکوپی بیشتر شود. دیوارۀ جداری پوشیده از بافت پوششیِ سنگفرشی ساده است. هستۀ این بافت تَخت و کشیده است (سَرتیرهای زرد). قوسهای مویرگی از کلافۀ مویرگیِ گلومرول، ممکن است حاوی گلبول قرمز باشند یا نباشند. دیوارۀ مویرگ نیز از بافت پوششی سنگفرشی ساده با هسته های تخت و کشیده تشکیل شده است. در این شیوه از تهیه بافت امکان تمایز دقیق سلولهای داخل گلومرول از هم ممکن نیست اما یک هستۀ سلول شبیه به هستۀ سلولهای پایکدار(podocyte) با سرتیر قرمز و یک هسته شبیه به هستۀ سلولهای مزانژیال (mesangial) با سرتیرآبی نمایش داده شده است. دیوارۀ لولۀ پیچیدۀ نزدیک (proximal convoluted tubule) و دیوارۀ لولۀ پیچیدۀ دور (distal convoluted tubule) از بافت پوششی مکعبی ساده تشکیل شده است. مرزهای سلولها در این لوله ها را نمیتوان تشخیص داد اما از شکل و موقعیت هسته میتوان حدس زد که هر سلول چه شکل و موقعیتی دارد. دیوارۀ لولۀ نزدیک (پیکان قرمز) قطور تر است و فضای داخل این لوله تنگتر دیده میشود، سیتوپلاسم آنها ائوزنوفیلتر پس رنگینتر است. تعداد مقاطع لولۀ نزدیک از تعداد مقاطع لولۀ دور در کورتکس بیشتر است. میکروویلوسهای رأسِ سلولهای آن به صورت زبانۀ شعله به داخل فضای لوله دیده میشوند. فاصلۀ سلولها در دیوارۀ لولۀ نزدیک بیشتر به نظر میرسد. مویرگهای اطرافِ گلومرول قابل تمایز نیستند اما گلبولهای قرمز درونِ آنها را میتوان تشخیص داد.
کلیه جونده – رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین – بزرگنمایی عدسی شیئی: ۴۰ برابر – قسمتی از مدولا. در این میدان میکروسکوپی توبولهای دور(یا قسمت ضخیم لولۀ هنله) و مجاری جمع کننده (Collecting duct) و قسمتهای نازک (thin segment) از قوس هنله (Henle) در کنار هم دیده میشوند. همۀ این مجاری موازی هم در مدولا جریان دارند و تقریبا همۀ آنها به طور عرضی برش خورده اند. مجرای جمع کنندۀ ادرار (Collecting duct) با بافت پوششی مکعبی ساده پوشیده شده است(پیکان سیاه). مهمترین نشانه برای تشخیص آن از لوله های دیگر، این است که حد و مرز سلولهای مکعبی آن مشخص تر هستند. قسمت ضخیم قوس هنله با پیکان آبی مشخص شده است. قسمت نازک لولۀ هنله پوشیده از سلولهایی است که ارتفاع آنها نسبت به پهنای آن بسیار کمتر است و در بیشتر مناطق میتوان آن را بافت سنگفرشی ساده تلقی کرد. مویرگهای میان این لوله ها به زحمت قابل تشخیص هستند مگر هنگامی که گلبولهای قرمز درون آنها را ببینیم. در کلیۀ جوندگان، مویرگهای وازا رِکتا با قسمتهای نازکِ لولۀ هنله، در هم تنیده هستند. اما در انسان مناطق مربوط به وازا رکتا متمایز و جدا هستند. در تصویر بالا منطقه ای که حاوی مویرگها و قسمتهای نازک هنله هستند با پیکان قرمز مشخص شده است.
کلیه جونده – رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین – بزرگنمایی عدسی شیئی: ۴۰ برابر – پاپیلا در رأس هرم مالپیگی. اینجا یکی از بهترین مناطق برای مطالعۀ اپیتلیوم مکعبی ساده است.
کلیه جونده – رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین – بزرگنمایی عدسی شیئی: ۴ برابر – ناف و لگنچه. پیکان سیاه: پاپیلا؛ پیکانِ قرمز: شریان بزرگ؛ پیکان آبی: بافت اپیتلیوم متغیر (transitional) پیکان زرد: بافت همبند چربی قهوه ای؛ پیکان سفید: بافت همبند چربی سفید، سرتیرهای سفید: مقطع عرضی عصب.