تیغۀ میکروسکوپی کلیه جونده – مناسب برای درس “بافت پوششی” و درس “کلیه”

این تیغه حاوی کورتکس، مدولا و نواحی نزدیک به لگنچه است. در اطراف (سرتیر آبی) کپسول و کورتکس و سپس مدولا قابل مطالعه است. در پایین، (سرتیرزرد) بافت چربی سفید اطراف کلیه به همراه دو مقطع اُریب از میزنای نیز در این تیغه وجود دارد. در این نمونه یافتن دستگاه جنب گلومرولی بسیار آسان است و از این نظر ممتاز است. این تیغه توسط سودابه هوشیاری تهیه شده است و توضیحات از احمد محبی آشتیانی است.

کلیه جونده – رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین – بزرگنمایی عدسی شیئی: ۴ برابر – قسمت عمده این میدان میکروسکوپی کورتکس است. در بالا کپسول، چسبیده به پارانشیم دیده میشود (پیکان سیاه) و کورتکس به همراه گلومرولها (پیکان آبی) و لابیرنت (cortical labyrinth) (پیکان قرمز) که حاوی لوله های پیچیده دور و نزدیک هستند دیده میشود. پیدا کردن جسمک مالپیگی و گلومرول در نمونۀ کلیه بسیار آسان است. گلومرول، کلافی است که به وسیلۀ یک هالۀ سفید رنگ احاطه شده است. این هاله در حالت طبیعی و زنده در حیوان به این اندازه عریض نیست. عریض بودن این هاله نتیجۀ جمع شدگیِ گلومرول طیِ روند تهیه بافت است.

کلیه جونده – رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین – بزرگنمایی عدسی شیئی: ۴ برابر – میدان میکروسکوپی در بالا حد فاصل کورتکس و مدولا را نشان میدهد. نیمۀ بالاییِ تصویر کورتکس به همراه گلومرولها و نیمۀ پایینی بدون کورتکس و حاوی توبولها است. چند شریان و ورید قوسی ( arcuate artery and vein ) در حد فاصل کورتکس و مدولا با پیکانهای قرمز و آبی نشان داده شده اند.

کلیه جونده – رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین – بزرگنمایی عدسی شیئی: ۴ برابر – بافت همبند و چربی سفید اطراف کلیه به همراه مقطعی اُریب از میزنای با بافت پوششی خاص و دیوارۀ عضلانی محیطِ آن در این بزرگنمایی نیز قابل مشاهده است.

کلیه جونده – رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین – بزرگنمایی عدسی شیئی: ۴۰ برابر – در تصویر بالا یک جسمک مالپیگی در مرکز تصویر قرار دارد. در سمت راست و بالا، قطب ادراری (urinary pole) در قسمتی که فضای ادراری (urinary space) ( پیکان زرد) به یک لولۀ پیچیدۀ نزدیک گشوده شده است، واضح است. در مقابل، قطب عروقی (vascular pole) و قسمتی از دستگاه جنب گلومرولی ( juxtaglomerular apparatus) (پیکان سیاه) نشان داده شده است. فضای ادراری در حالت طبیعی و در حیوان زنده به این اندازه عریض نیست. جمع شدگیِ گلومرول در اثر روند تهیه بافت موجب شده که این فضا در نمونه میکروسکوپی بیشتر شود. دیوارۀ جداری پوشیده از بافت پوششیِ سنگفرشی ساده است. هستۀ این بافت تَخت و کشیده است (سَرتیرهای زرد). دو قوسِ مویرگی از کلافۀ مویرگیِ جسمک مالپیگی، با سَرتیرِ قرمز نشان داده شده است. این قوسهای مویرگی ممکن است حاوی گلبول قرمز باشند یا نباشند. دیوارۀ مویرگ نیز از بافت پوششی سنگفرشی ساده با هسته های تخت و کشیده تشکیل شده است. دیوارۀ لولۀ پیچیدۀ نزدیک (proximal convoluted tubule) و دیوارۀ لولۀ پیچیدۀ دور (distal convoluted tubule) از بافت پوششی مکعبی ساده تشکیل شده است. مرزهای سلولها در این لوله ها را نمیتوان تشخیص داد اما از شکل و موقعیت هسته میتوان حدس زد که هر سلول چه شکل و موقعیتی دارد. دیوارۀ لولۀ نزدیک (پیکان قرمز) قطور تر است و فضای داخل این لوله تنگتر دیده میشود، سیتوپلاسم آنها ائوزنوفیلتر پس رنگینتر است. تعداد مقاطع لولۀ نزدیک از تعداد مقاطع لولۀ دور در کورتکس بیشتر است. میکروویلوسهای رأسِ سلولهای آن به صورت زبانۀ شعله به داخل فضای لوله دیده میشوند. فاصلۀ سلولها در دیوارۀ لولۀ نزدیک بیشتر به نظر میرسد. مویرگهای اطرافِ جسمک، قابل تمایز نیستند اما گلبولهای قرمز درونِ آنها را میتوان تشخیص داد.

کلیه جونده – رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین – بزرگنمایی عدسی شیئی: ۴۰ برابر – جسمک مالپیگی در وسط تصویر بالا دیده میشود. قطب عروقیِ جسمک، محلی که شریانک وارد جسم مالپیگی میشود در بالا و راستِ آن دیده میشود.

کلیه جونده – رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین – بزرگنمایی عدسی شیئی: ۴۰ برابر – قسمتی از مدولا. در این میدان میکروسکوپی توبولهای دور و نزدیک و مجاری جمع کننده (Collecting duct) و قسمتهای نازک (thin segment) از قوس هنله (Henle) در کنار هم دیده میشوند. همۀ این مجاری موازی هم در مدولا جریان دارند و تقریبا همۀ آنها به طور عرضی برش خورده اند. مجرای جمع کنندۀ ادرار (Collecting duct) با بافت پوششی مکعبی ساده پوشیده شده است. مهمترین نشانه برای تشخیص آن از لوله های دیگر، این است که حد و مرز سلولهای مکعبی آن مشخص تر هستند. قسمت نازک لولۀ هنله پوشیده از سلولهایی است که ارتفاع آنها نسبت به پهنای آن بسیار کمتر است و در برخی مناطق میتوان آن را بافت سنگفرشی تلقی کرد. مویرگهای میان این لوله ها به زحمت قابل تشخیص هستند مگر هنگامی که گلبولهای قرمز درون آنها را ببینیم.

پیکان سیاه: لولۀ جمع کننده. پیکان آبی: لولۀ دور. پیکان قرمز: لولۀ نزدیک؛ منظرۀ ستاره داخل فضای توبول نزدیک در این مورد به وضوح دیده میشود که حاصل میکروویلوسهای داخل آن است. پیکان سبز ساختاری را نشان میدهد که شبیه به قسمت نازکِ قوسِ هنله است. سرتیر قرمز: گلبول قرمز