تیغۀ میکروسکوپی دیوارۀ مری– مناسب برای درس “بافت پوششی” و درس “لولۀ گوارش-مری”
مقطع عرضی از مری سگ – مناسب برای مطالعه و آموزش بافت پوششی مطبق سنگفرشی غیرشاخی- مناسب برای مطالعه و آموزش بافت شناسی مری.
قسمت محصور در مستطیل در این صفحه مطالعه شده است.
هنگام مطالعۀ این نمونه به این نکات توجه کنید: عضلۀ مخاطی در نمونه دیده نمیشود یا به دشواری قابل تشخیص است. غدد زیر مخاطی در این نمونه از گونۀ سگسانان، بسیار زیادتر از انسان است. جزیره های کوچکی از غدد سروزی نیز در زیرمخاطۀ این حیوان دیده میشود که در انسان نیست. این یک مقطع عرضی از مری است اما عضلات خارجی تحت تأثیر فرمالین دچار پیچ خوردگی شده، تغییر جهت داده اند و جهت حلقوی و طولی را به درستی آنچنان که در حالت زنده هستند نشان نمیدهند. عضلات خارجی در سگسانان از آغاز تا پایان مری از نوع اسکلتی است (این حیوانات در طبیعت غذای نیمه هضم شده خود را برای تغذیۀ تولۀ خود بالا میاورند.) . در انسان تنها در ثلث فوقانی این منظره دیده میشود.
این تیغه توسط سودابه هوشیاری تهیه شده است و توضیحات از احمد محبی آشتیانی است.
مری ازگونۀ سگسانان، رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی عدسی شیئی؛ ۴ برابر. پیکانهای توخالی در سمت راست تصویر، از بالا به پایین به ترتیب نشاندهندۀ روپوش یا اپیتلیوم؛ لامیناپروپریا؛ زیرمخاطه به همراه غدد زیرمخاطی؛ لایۀ عضلانی خارجی حلقوی؛ لایۀ عضلانی خارجی طولی؛ ادوانتیس هستند. لایۀ عضلۀ مخاطی در این تصویر قابل تمییز نیست. بافت همبند زیرمخاطه و لامینا پروپریا آکنده از عروق و اعصاب است، دو رگ و یک عصب با دو پیکان قرمز و یک پیکان زرد مشخص شده اند. پیکانهای خاکستری دو مجرای موکوسی را نشان میدهند که از غده به سمت فضای داخل مری در جریان هستند.
دو لایه عضله مخطط حلقوی و طولی از لایۀ عضله خارجی، به خوبی در تصویر بالا از هم متمایز هستند. در این تصویر، لایۀ حلقوی به صورت طولی و لایۀ طولی به صورت عرضی برش خورده اند. این به سبب پیچ و تابهای ناخواسته ای است که تحت تأثیر فرمالین و دیگر محلولها در بافت به وجود میاید. خارجی ترین لایه در مری ادوانتیس است. بقیۀ لولۀ گوارش به جای ادوانتیس حاوی سروزا دارد.
فضاهای محصور در مستطیل را با بزرگنمایی بالاتر در پایین ببینید:
مری ازگونۀ سگسانان، رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی عدسی شیئی؛ ۱۰برابر.این تصویر حاوی روپوش یا اپیتلیوم، لامیناپروپریا و قسمتی از زیرمخاطه است. تشخیص و تعیین لایۀ عضلۀ مخاطی دشوار است. اپیتلیوم سنگفرشی مطبق غیر شاخی در بالاترین لایه است که با وضوح بیشتر در تصاویر زیرین نمایش داده شده است. تجمع توبولهای غدد ترشح کنندۀ موکوس زیرمخاطی، آشکار است. در برشهای میکروسکوپی معمولا قنات میانیِ توبولهای غدد موکوسی، دیده میشوند (پیکانهای سفید) اما این قضیه در مورد غدد سروزی صادق نیست. موکوس نه با رنگهای بازوفیل و نه با رنگهای اسیدوفیل رنگ نمیگیرد. فضای نسبتاً بیرنگ داخل سلولهای توبولها از موکوس آکنده است و هسته را به قاعده رانده (پیکانهای آبی).
یک مجرای موکوسی از یک توبول جدا شده و راه خود را تا سطحی ترین لایۀ سلولِ اپیتلیوم طی کرده است (پیکان سیاه). این منظره را به طور آشکارتر در تصاویر بعدی مشاهده کنید.
مری ازگونۀ سگسانان، رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی عدسی شیئی؛ ۴۰ برابر. منظره ای نادر از طی مسیر مجرای یک غده موکوسی از توبول تا سطح اپیتلیوم. اپیتلیوم مجرا به وضوح مکعبی است. محل جدا شدنِ مجرا از توبولِ موکوسی واضح است. مسیر این مجرا در اپیتلیوم گم میشود اما دهانۀ ورودیش به داخل مری دوباره نمایان میشود. چند رگ در زمینۀ بافت همبند با سرتیرهای قرمز مشخص شده اند.
مری ازگونۀ سگسانان، رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی عدسی شیئی؛ ۴۰ برابر. روپوش یا اپیتلیوم از مخاطۀ مری. مرز میان اپیتلیوم و لامیناپروپریا اگرچه نامنظم است اما کاملا مشخص است. این یک نمونه کامل از بافت سنگفرشی مطبق غیرشاخی است. سلولهای تَخت در اولین ردیف، به همراه هستۀ کشیده سلولها تعیین کننده این است که این بافت سنگفرشی است. چند طبقه از این سلولها تا قاعده روی هم قرار گرفته اند. همۀ سلولها از کف تا سطح، حاوی هسته هستند. این خصوصیت نشان دهنده آن است که همه سلولها زنده هستند و این بافت از نوع غیر شاخی است. سلولها به سمت قاعده به تدریج مکعبی و کوچکتر میشوند. لامینا پروپریا به همراه عروق بلافاصله پس از اپیتلیوم قرار دارد. لامینا پروپریا تا حدی قابل تمایز از زیرمخاطه است اما لایۀ عضله مخاطه قابل تشخیص نیست. فرورفتگیهای قاعدۀ اپیتلیوم در درون بافت همبند زیرین، پاپیلاها را به وجود آورده است. قاعدۀ اپیتلیوم پررنگتر از بقیۀ آن است. پررنگ بودنِ کف اپیتلیوم به جهت بازوفیلتر بودنِ سیتوپلاسم سلولهای این ناحیه و نیز به خاطر کوچکتر بودن سلولها و بالتبع تراکم بیشتر هسته در این ناحیه است. چند رگ با پیکانهای سیاه مشخص شده اند.
مری ازگونۀ سگسانان، رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی عدسی شیئی؛ ۴۰ برابر. با تغییر فاصلۀ کندانسورِ و تغییر دهانۀ دیافراگم میکروسکوپ در همین بزرگنمایی هم میتوانید، خطوط عرضی را در عضلات اسکلتی مری مشاهده کنید. در بالا و سمت چپ مقطع اریب از یک رگ خونی است.