تیغۀ میکروسکوپی دیوارۀ مری– مناسب برای درس “بافت پوششی” و درس “لولۀ گوارش-مری”
مقطع عرضی از مری جونده – مناسب برای مطالعه و آموزش بافت پوششی مطبق سنگفرشی (شاخی) – مناسب برای مطالعه و آموزش بافت شناسی مری. فضای داخل مری (پیکان سفید)، و همۀ جدارۀ مری به طور کامل که با ادوانتیس محاط شده است در این نمونه وجود دارد. در ادوانتیس، عروق بزرگ (پیکان قرمز)، و بافت همبند چربی سفید (پیکان زرد) نیز وجود دارد.
هنگام مطالعۀ این نمونه توجه کنید که درونی ترین لایۀ مری در جوندگان بافت سنگفرشیِ شاخی است و در انسان بافت سنگفرشی غیرشاخی. همچنین توجه کنید که عضلات خارجی تحت تأثیر فرمالین دچار پیچ خوردگی شده، و ممکن است جهتِ تارهای عضلانی آنچنان که مورد انتظار است دیده نشود. قسمت محصور در مستطیل در این صفحه مطالعه شده است.
این تیغه توسط سودابه هوشیاری تهیه شده است و توضیحات از احمد محبی آشتیانی است.
مقطع عرضی از مری جونده؛ رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی پایین. همۀ لایه های دیوارۀ مری در این محدوده دیده میشود. قسمت محصور در مستطیل با تفصیل بیشتر در تصویر بعد ملاحظه کنید.
مقطع عرضی از مری جونده؛ رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی پایین
پیکانها در بالای تصویر، نشاندهندۀ لایه های دیواره مری هستند: از درونِ لوله به خارج: سیاه؛ روپوش یا اپیتلیوم. صورتی؛ لامیناپروپریا. آبی؛ عضلۀ مخاطی. سفید؛ زیرمخاطه. قرمز؛ لایۀ عضلانی خارجی، لایۀ حلقوی. قهوه ای؛ لایۀ عضلانی خارجی، لایۀ طولی. زرد؛ ادوانتیس.
مرز میان اپیتلیوم و لامیناپروپریا متمایز و واضح، اما نامنظم است. فرورفتگیهای قاعدۀ اپیتلیوم در درون بافت همبند زیرین، پاپیلاها را به وجود آورده است. قاعدۀ اپیتلیوم پررنگتر از بقیۀ آن است. دسته های مجزا از جنس عضلۀ صاف، لایۀ عضلۀ مخاطه را تشکیل داده اند. این دسته های عضلانی در راستای مری انتظام یافته اند و ما مقاطع عرضی آنها که با بافت همبند از هم جدا شده اند را میبینیم.
زیرمخاطه، قطور است و عروق (سرتیرهای قرمز) و غدد زیرمخاطی متعدد در آن دیده میشود. پس از آن لایۀ عضلانی خارجی قرار دارد. خارجی ترین لایه در مری ادوانتیس است. بقیۀ لولۀ گوارش به جای ادوانتیس سروزا دارد. منظره ای نادر از یک مجرا که مسیر آن از یک غدۀ زیر مخاطه تا اپیتلیوم واضح است دیده میشود (سرتیر سبز). قسمتهای محصور در مستطیل را با بزرگنمایی بالاتر در پایین ببینید.
مقطع عرضی از مری جونده؛ رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی عدسی شیئی؛ ۴۰ برابر. در بالا و چپ، فضای داخل مری دیده میشود. پاپیلاهای اپیتلیوم و قاعدۀ پررنگ آن به وضوح قابل تشخیص است. پررنگ بودنِ کف اپیتلیوم به جهت بازوفیلتر بودنِ سیتوپلاسم سلولهای این ناحیه و نیز به خاطر کوچکتر بودن سلولها و بالتبع تراکم بیشتر هسته در این ناحیه است. اپیتلیوم چند لایه سلول دارد و سلولهای قشری ترین لایه (پیکان سیاه)، تَخت و کشیده ا ند. این خصوصیت بافت سنگفرشی مطبق است. لایه های قشری، مُرده اند و جای خالی هسته ها دیده میشود. این خصوصیت اپیتلیومِ شاخی است. در انسان مری حاوی اپیتلیوم سنگفرشیِ مطبق غیرشاخی است و سلولهای همۀ لایه های آن از عمق تا سطح زنده هستند. لامینا پروپریا با تارهای همبند از اپیتلیوم تا عضلۀ مخاطه (پیکان آبی) ادامه دارد و حاوی عروق بزرگ و کوچک است (پیکان قرمز). قسمتی از یک مجرا که مسیر خود را از غدۀ زیرمخاطی در لامینا پروپریا ادامه میدهد به همراه فضای داخلی و جداره اش که از بافت پوششی مکعبی است دیده میشود.
مقطع عرضی از مری جونده؛ رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی عدسی شیئی؛ ۴۰ برابر.
نیمۀ راست تصویر را زیرمخاطه اشغال کرده است و غدد زیر مخاطی در آن دیده میشوند. نیمۀ چپ شامل لایۀ عضلۀ مخاطه و قسمتی از لامینا پروپریا است. مقاطع عرضیِ عضلۀ صاف به وضوح قابل تشخیص هستند که توسط تارهای همبند از هم جدا شده اند. غدد زیر مخاطی حاوی سلولهای آکنده از موکوس هستند. موکوس را نه رنگهای اسیدوفیل و نه رنگهای بازوفیل رنگ نمیکند بنا بر این تا حدی شفاف به نظر میرسند. توبولهای غدد موکوسی معمولاً به صورتی برش میخورند که قنات میانی آنها (پیکان سفید) قابل تمییز است؛ برخلاف غدد سروزی که معمولا فضای میانی آنها دیده نمیشود و به صورت آسینوس دیده میشوند. موکوس در هر سلول جمع شده و هسته را به قاعده رانده است (سرتیر آبی). یک مویرگ از شبکۀ عروقی بینِ غدد به همراه صَفی از گلبولهای قرمز درون آن با پیکان قرمز مشخص شده است.
مقطع عرضی از مری جونده؛ رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی عدسی شیئی؛ ۴۰ برابر. با تغییر فاصلۀ کندانسورِ و تغییر دهانۀ دیافراگم میکروسکوپ در همین بزرگنمایی هم میتوانید، خطوط عرضی را در عضلات اسکلتی مری مشاهده کنید. لایۀ عضلۀ خارجی در انسان درثلث فوقانی حاوی عضلۀ مخطط است. در این تصویر از چپ به راست، قسمتی از زیرمخاطه، لایۀ حلقوی از لایۀ عضلۀ خارجی و در منتها الیه سمت راست، لایۀ طولی از لایۀ عضلۀ خارجی است.