تیغۀ میکروسکوپی دیوارۀ مری– مناسب برای درس “بافت پوششی” و درس “لولۀ گوارش-مری”
مقطع عرضی از مری سگ – مناسب برای مطالعه و آموزش بافت پوششی مطبق سنگفرشی غیرشاخی- مناسب برای مطالعه و آموزش بافت شناسی مری. قسمت محصور در مستطیل در این صفحه مطالعه شده است.
هنگام مطالعۀ این نمونه به این نکات توجه کنید: تراکم عضلۀ مخاطی در این نمونه کمتر از انسان و غدد زیر مخاطی زیادتر از انسان است. جزیره های کوچکی از غدد سروزی نیز در زیرمخاطۀ این حیوان دیده میشود که در انسان نیست. این یک مقطع عرضی از مری است اما عضلات خارجی تحت تأثیر فرمالین دچار پیچ خوردگی شده، تغییر جهت داده اند و جهت حلقوی و طولی را به درستی آنچنان که در حالت زنده هستند نشان نمیدهند. عضلات خارجی در سگسانان از آغاز تا پایان مری از نوع اسکلتی است (این حیوانات در طبیعت غذای نیمه هضم شده خود را برای تغذیۀ تولۀ خود بالا میاورند.) . این منظره در انسان تنها در ثلث فوقانی مری دیده میشود.
این تیغه توسط سودابه هوشیاری تهیه شده است و توضیحات از احمد محبی آشتیانی است.
مری ازگونۀ سگسانان، رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی عدسی شیئی؛ ۱۰ برابر. پیکانها در سمت راست تصویر، نشاندهندۀ لایه های دیواره مری هستند: از درونِ لوله به خارج: سیاه؛ روپوش یا اپیتلیوم. صورتی؛ لامیناپروپریا. آبی؛ عضلۀ مخاطی. سفید؛ زیرمخاطه. قرمز؛ لایۀ عضلانی خارجی، لایۀ حلقوی. قهوه ای؛ لایۀ عضلانی خارجی، لایۀ طولی. زرد: ادوانتیس.
مرز میان اپیتلیوم و لامیناپروپریا متمایز و واضح، اما نامنظم است. فرورفتگیهای قاعدۀ اپیتلیوم در درون بافت همبند زیرین، پاپیلاها را به وجود آورده است. قاعدۀ اپیتلیوم پررنگتر از بقیۀ آن است. زیرمخاطه قطور است و عروق و غدد زیرمخاطی متعدد در آن دیده میشود. پس از آن لایۀ عضلانی خارجی قرار دارد. خارجی ترین لایه در مری ادوانتیس است. بقیۀ لولۀ گوارش به جای ادوانتیس سروزا دارد. یک شریان و ورید با سرتیرِ قرمز و یک عصب با سرتیرِ زرد مشخص شده اند.
حد مشخصی که بتوان لایه های لامینا پروپریا را از لایه عضله مخاطی (موسکولاریس موکوزا) و آن را از زیر مخاطه متمایز کرد دیده نمیشود. اما این لایه ها را از محلِ حضورِ تارهای عضله مخاطی و غدد زیرمخاطی میتوان تشخیص داد.
به مسیر دو مجرا در لامینا پروپریا که از غدد زیر مخاطی به سمت سطحِ اپیتلیوم جاری هستند توجه کنید.
دو لایه عضله مخطط حلقوی و طولی به خوبی در تصویر بالا از هم متمایز هستند. در این نمونه، برخلاف انتظار، تارهای لایۀ حلقوی به صورت عرضی و تارهای لایۀ طولی به صورت طولی برش خورده اند. این به سبب پیچ و تابهای ناخواسته ای است که تحت تأثیر فرمالین و دیگر محلولها در بافت به وجود میاید. بیرونی ترین لایه بافت همبند ادوانتیس است که به همراه عروق مشاهده میشود.
قسمتهای محصور در مستطیل را با بزرگنمایی بالاتر در پایین ببینید:
مری ازگونۀ سگسانان، رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی عدسی شیئی؛ ۴۰ برابر.
در بالا فضای داخل مری دیده میشود. پاپیلاهای اپیتلیوم و قاعدۀ پررنگ آن به وضوح قابل تشخیص است. پررنگ بودنِ کف اپیتلیوم به جهت بازوفیلتر بودنِ سیتوپلاسم سلولهای این ناحیه و نیز به خاطر کوچکتر بودن سلولها و بالتبع تراکم بیشتر هسته در این ناحیه است. اپیتلیوم چند لایه سلول دارد و سلولهای قشری ترین لایه، تَخت و کشیده اند. این خصوصیت بافت سنگفرشی مطبق است. از عمیقترین لایه تا قشری ترین لایه، همۀ سلولهای اپیتلیوم، دارای هسته هستند و زنده اند. این خصوصیتِ اپیتلیومِ غیر شاخی است. چند سلول که از سطح اپیتلیوم کَنده شده اند در داخل فضای مری دیده میشود (پیکان سفید). این یک آرتفکت تلقی میشود اما فرصتی است تا شکل این سلولها را بهتر مشاهده کنید.
لامینا پروپریا به همراه تارهای بافت همبند در زیر اپیتلیوم به همراه عروق نازک و قطورِ جاری در آن (پیکان قرمز) قابل تشخیص است.
مری ازگونۀ سگسانان، رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی عدسی شیئی؛ ۴۰ برابر. غدد موکوسی زیرمخاطه. غدد زیر مخاطی حاوی سلولهای آکنده از موکوس هستند. موکوس را نه رنگهای اسیدوفیل و نه رنگهای بازوفیل رنگ نمیکند بنا بر این تا حدی شفاف به نظر میرسند. توبولهای غدد موکوسی معمولاً به صورتی برش میخورند که قنات میانی آنها قابل تمییز اس؛ برخلاف غدد سروزی که معمولا فضای میانی آنها دیده نمیشود و به صورت آسینوس دیده میشوند. موکوس در هر سلول جمع شده و هسته را به قاعده رانده است (پیکان آبی). شبکه عروقی در میان توبولها نیز قابل مشاهده است.
مری ازگونۀ سگسانان، رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی عدسی شیئی؛ ۴۰ برابر. یک مجرای موکوسی که در لامینا پروپریا به سمت سطح مری در جریان است و متکفّلِ حمل موکوس به داخل فضای مری است. به اپیتلیوم آن توجه کنید که به وضوح مکعبی است. شبکۀ غنی عروقی در لامینا پروپریا دیده میشود. بیشتر هسته هایی که در بافت همبند لامینا پروپریا دیده میشود، از فیبروبلاستها هستند اما سلولهای دستگاه ایمنی نیز در این لایه ممکن است دیده شوند و گاهی بسیار زیادند.
مری ازگونۀ سگسانان، رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی عدسی شیئی؛ ۴۰ برابر. تشخیص عضله صاف در بسیاری از موارد دشوار است. این دو خوشه که به صورت عرضی برش خورده اند شباهت زیادی به عضله صاف دارند. این موارد به ما کمک میکند که تا احتمال دهیم که اینها عضله صاف از لایۀ عضله مخاطه باشند: گذشته از شکلِ ظاهری، محل آنها در همسایگیِ زیرمخاطه، مشابهت رنگ آنها به رنگِ عضلاتِ دیوارۀ شریانها در همین بافت، جهتِ آنها که در راستای مری است.
مری ازگونۀ سگسانان، رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی عدسی شیئی؛ ۴۰ برابر. با تغییر فاصلۀ کندانسورِ و تغییر دهانۀ دیافراگم میکروسکوپ در همین بزرگنمایی هم میتوانید، خطوط عرضی را در عضلات اسکلتی مری مشاهده کنید. در بالا و چپِ تصویر، قسمتی از لایۀ حلقوی و در بقیۀ تصویر لایۀ طولی از عضلۀ خارجی دیده میشود. در این نمونه، برخلاف انتظار، تارهای لایۀ حلقوی به صورت عرضی و تارهای لایۀ طولی به صورت طولی برش خورده اند. این به سبب پیچ و تابهای ناخواسته ای است که تحت تأثیر فرمالین و دیگر محلولها در بافت به وجود میاید.
مری ازگونۀ سگسانان، رنگامیزی هماتوکسیلین و ائوزین. – بزرگنمایی عدسی شیئی؛ ۴۰ برابر . تصویری جالب از پیچ و تاب یک شریان که در مرکز تصویر جریان دارد.